„My Słowianie…” – czyli po słowiańsku o słowiańskim

Jak to wszystko się zaczęło?

Co przede wszystkim łączy języki słowiańskie? Pochodzenie. Wszystkie pochodzą od języka prasłowiańskiego, który rozpadł się na wiele dialektów regionalnych. Obecnie zajmują obszary Europy i Azji i dzielimy je na 3 zespoły:

  • języki południowosłowiańskie (np. bośniacki, chorwacki, słoweński),

  • języki wschodniosłowiańskie (np. białoruski, rosyjski, ukraiński),

  • języki zachodniosłowiańskie (np. polski, dolnołużycki, czeski).

 

Dlaczego się rozumiemy?

Czy nadal istnieją jakieś podobieństwa między językami słowiańskimi? Tak, choć nie między wszystkimi i nie w takim samym stopniu.

Na wzajemna zrozumiałość języków najbardziej wpływa podobieństwo słów. Z tego powodu Czesi najlepiej zrozumieją Słowaków a Rosjanie Białorusinów. Bułgarski ze względu na wpływy z języka tureckiego będzie najtrudniejszy dla wszystkich „Słowian”.

Uwaga! Należy uważać na tzw. fałszywych przyjaciół, czyli słowa które znaczą co innego w różnych językach np.:

  • Rosyjski„zawód” to po polsku imię.

  • Czeski „čerstvý” to po polsku świeży.

  • Słowacki „nápad” to po polsku pomysł.

Dlatego jeśli chcesz nauczyć się dobrze języka słowackiego czy czeskiego na pewno pomocne w tym będą słowniki oraz rozmówki:

Lingea Sprytny Słownik Czesko-Polsko-Czeski - Bookland

Rozmówki Słowackie ze Słownikiem i Gramatyką - Bookland

 

Co na to lingwiści?

Jeśli chcemy dokładniej określić podobieństwa, możemy zapoznać się z cechami gramatycznymi, wspólnymi dla wszystkich języków słowiańskich:

  • większość języków słowiańskich ma 6 lub 7 przypadków,

  • podział czasowników na dokonane i niedokonane ,

  • obecność zmiękczenia,

  • skomplikowane zbitki spółgłoskowe.

 

A co z alfabetem?

Języki słowiańskie używają nie jednego, a dwóch głównych alfabetów – łacińskiego i cyrylicy. Dodatkowo, każdy język ma swoje własne litery, które wytworzyły się do zapisania poszczególnych zjawisk fonetycznych. Polskiego „ą” nie znajdziemy w innych językach, chociaż litery związane z zapisem zmiękczania często są podobne. Również głoski zwarto-szczelinowe (np. cz, sz) są zapisywane w inny sposób. W innych językach do ich oznaczenia używa się najczęściej jednej litery z dodatkowym symbolem np. č, š. Podobne różnice występują w obrębie cyrylicy – alfabet rosyjski różni się od serbskiego czy ukraińskiego.

 

Czy łacina też jest słowiańska?

Nie, choć podobnie jak język polski pochodzi od prasłowiańskiego, łacina pochodzi od języka praitalskiego. A skąd pochodzą oba te języki? Od tego samego pra języka: praindoeuropejskiego.

Oznacza to że język polski jak większość języków nie pochodzi od łaciny, a mimo to miała ona dla niego duże znaczenie. Wpływ na języki europejskie, w tym polski, wywarła łacińska fleksja, składnia i słownictwo. Zapożyczenia z tego języka można znaleźć nie tylko w starszych wyrazach jak profesor czy cmentarz ale również w neologizmach: digitalizacja oraz globalizacja.

Do nauki języka łacińskiego na pewno przydatny będzie odpowiedni słownik i Słownik łacińsko-polski oraz podręcznik – Porta Latina Nova. Podręcznik do języka łacińskiego.

 

Jakoś się dogadamy!

My, Polacy, gdy usłyszymy Czecha lub Słowaka zrozumiemy całkiem dużo z jego wypowiedzi, nie znając ani jednego ani drugiego języka. Rozmawiając z Ukraińcami lub Białorusinami możemy mieć większy problem z porozumieniem się. Język rosyjski okaże się jeszcze trudniejszy, natomiast serbski i chorwacki jest niemal całkowicie niezrozumiały. Najsłabiej rozumianym przez Polaków (i nie tylko) językiem słowiański jest bułgarski.